1) Қазақстандық ғалым шық пен қырау нүктесінің температурасын жаңғыртуға арналған бірегей аспап әзірледі
- Қазақстан алғаш рет шық пен қырау нүктелерінің бірліктерін жаңғыртатын болады
ҚазСтандарттың жас ғалымы Асылбек Жұмағали шетел калибрлеуінен бас тартуға және елдің метрология саласындағы тәуелсіздігін күшейтуге мүмкіндік беретін бірегей қанықтырғышты әзірледі.
«ҚазСтандарт» РМК-да жұмыс істейтін 27 жастағы қазақстандық метролог Асылбек Жұмағали Қазақстанға шық нүктесі мен қырау температурасының бірліктерін — ауаның ылғалдылығын өлшеу кезіндегі негізгі параметрлерді алғаш рет өз бетінше жаңғыртуға мүмкіндік беретін қанықтырғыш үлгісін әзірлеп, енгізді.
Ғылыми зерттеулер барысында жас маман эталондық қондырғының негізгі компонентін — шық пен қырау температурасын жаңғыртуды, сондай-ақ фазалық тепе-теңдік әдісін қолдана отырып, ылғалдың молярлық (көлемдік) үлесін анықтауды қамтамасыз ететін қанықтырғышты жасады. Конструкция бірегей деп танылды: оған пайдалы модельге арналған республикалық патент берілді.
Жаңа эталондық қондырғының өлшем сипаттамаларын растау үшін COOMET.T-K6.1 (COOMET 899/KZ/24) «ВНИИФТРИ» ФМУ қатысуымен өңірлік негізгі салғастыру ұйымдастырылды. Тарихта тұңғыш рет «ҚазСтандарт» халықаралық негізгі метрологиялық салыстыру шеңберінде пилоттық зертхана рөлін атқарды.
— Бұл Қазақстанға шық пен қырау нүктесінің температура бірліктерін өз бетінше жаңғыртуға және басқа институттарға тәуелді болмауға мүмкіндік береді. Бұрын біз жыл сайын калибрлеу үшін эталондық аспаптарды шетелге жіберуге мәжбүр болдық. Енді оның бәрін өзіміз жасаймыз, — деп атап өтті Жұмағали.
Үш жылдық жұмыстың нәтижелері Scopus (Q2) базасына кіретін және Халықаралық салмақ өлшеу және өлшеу бюросы (BIPM) аясында шығарылатын Metrology халықаралық ғылыми журналында жарияланды. Бұл танылу институттың ғылыми және техникалық құзыреттілігінің жоғары деңгейін білдіреді және Қазақстанның халықаралық метрологиялық қоғамдастықтағы ұстанымын нығайтады.
— Біздің пилоттық зертхана мәртебесінде қатысуымыз және беделді басылымдағы жарияланым Қазақстанның метрология саласындағы халықаралық ынтымақтастығы мен беделін нығайтудағы маңызды қадамдар болды, — деп толықтырды ғалым.
Асылбек Жұмағали еліміздің бірқатар негізгі эталондары: шық пен қырау нүктесінің температурасы, салыстырмалы ылғалдылық, қатты денелердің жылу өткізгіштігі және жалпы температура қатарын жасау үшін жауап беретіндігін атап өтеміз.