Жылыту маусымы басталған қазан айындағы Үкімет отырысында Премьер-министр Олжас Бектенов жылу беру кезеңіндегі өрт қауіпсіздігі шараларын күшейту жөнінде бірқатар тапсырмаларды өңірлерге жүктеген болатын.
Жалпы Төтенше жағдайлар министірлігіне жылу беру маусымында өрт оқиғаларының алдын алу бойынша мүдделі мемлекеттік органдар мен әкімдіктердің жұмысын тиімді үйлестіруді тапсырумен қатар, әкімдіктердің жылыту маусымының қауіпсіз өтуін қатаң бақылауға алу қажеттігін қатаң тапсырған болатын. Алайда, «Апат айтып келмейді»,- демекші Жетісайдағы жер үй өртеніп, он екі адам, оның ішінде тоғыз баланың тірідей жанып кеткені дүйім жұртты дүр сілкіндірді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Түркістан облысы Жетісай ауданындағы жеке үйде болған өрттің салдарынан көптеген адамның қаза табуына байланысты көңіл айтты. Үкімет пен Түркістан облысының әкіміне зардап шеккен азаматтардың туған-туыстарына барлық қажетті көмек көрсетіп, қайғылы жағдайды жан-жақты тексеруді тапсырғаны белгілі.
– Жалпы бұл салада түйіткілдер, шешілмей жатқан мәселелер аз емес. Қазіргі таңда негізгі міндет – жұмысты сапалы жүргізу. Бұл – ең алдымен, осындай апаттарға жол бермеу қажет, сонымен қатар төтенше жағдай болған кезде тиісті шаралар жоғары деңгейде ұйымдастырылуы керек деген сөз. Бұл жағдай кәсіби салғырттықты, адамдардың тағдырына бей-жай қарайтынымызды көрсетті. Мен бұған тағы да көз жеткіздім. Ал қазіргі таңда сапалы, дұрыс жұмыс атқарылып жатқан жоқ. Мұны мойындауымыз керек. Бір сөзбен айтқанда, бұл саланың жұмысын түбегейлі жақсарту қажет. Министірлік және оның басшылары өздерінің қызметтік міндеттеріне селқос қарайды. Не істеу керек екенін білмейді. Шұғыл шешімдер қабылдамайды. Сондықтан осындай қайғылы жағдай болып отыр,- деді Мемлекет басшысы.
Президент қазір адам өмірін сақтау, сондай-ақ тілсіз жауға жол бермеу керектігін атап өтті. Жасыратыны жоқ, 2023 жылы Абай облысында апатты өрт болып, 14 адам қызметтік міндетін атқарып жүріп ерлікпен қаза тапқан еді. Осындай қайғылы жағдайлардың алдын алу мақсатында, өрт қауіпсіздігі ережелерін – бұл тек техникалық нұсқаулықтар жиынтығы емес, сонымен бірге мемлекеттік басқарудың адам өмірінің құндылығын қорғауға бағытталған басты бағыты екенін әрбіріміз білгеніміз абзал. Әсіресе, қысқы кезеңдегі жылу энергиясына деген тәуелділік – технологиялық прогрестің қауіп-қатерлерін де бірге әкелетін әлеуметтік-мәдени феномен екені белгілі. Себебі, өрттің туындау қаупі – адам факторы, техникалық ақаулықтар және экологиялық жағдайлардың күрделі әрі кездейсоқ синергиясының нәтижесінен де туындап жатады. Сондықтан, бұл ережелерді сақтау – әрбір азаматтың тек өзінің ғана емес, сонымен бірге қоғамның тұрақтылығы мен қауіпсіздігі үшін жеке жауапкершілігін мойындауды талап етеді.
Түркістан өңірінің ауылдық және жеке секторларында әлі де қолданылатын пешті пайдалану мәдениеті – дәстүрлі жылу көзінің заманауи қауіпсіздік талаптарына бейімделуін талап етеді. Пешті пайдалануға қатысты ережелер – салғырттыққа және жауапсыздыққа қарсы қатаң әкімшілік-моральдық шектеулер болып табылып жататыны шындық. Жалпы, пешті пайдаланар алдында оның түтін шығару арналары мен мұржаларын мұқият тексеріп, тазалау қажеттігі – техникалық функционалдылықты және ауа алмасудың табиғи процесін қамтамасыз етудің өмірлік маңызын көрсетеді. Түтіннің дұрыс шығуы – көміртек тотығынан уланудың алдын алудың негізгі кепілі. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды (бензин, керосин, спирт т.б.) қолдануға тыйым салу – адам санасындағы қисынсыздыққа және уақыт үнемдеуге ұмтылудың катастрофалық салдарына қарсы құқықтық және моральдық тыйым. Пешті және басқа жылыту құрылғыларын балаларға қараусыз қалдыруға болмайтыны және түнде, үйден шығар алдында жағуға болмайтыны – отқа деген құрметті және балалардың қауіпсіздігіне деген ата-аналық және азаматтық жауапкершіліктің жоғары этикасын бекітеді. Электр жылытқыштарды пайдалану ережелері – заманауи технологиялардың тиімділігімен қатар келетін жаңа қауіп-қатерлерді басқарудың техникалық-нормативтік талаптарын айқындайды. Электр жылытқыштар зауытта жасалған, сертификатталған болуы керек деген талап – мемлекеттік аппараттың техникалық реттеу және тұтынушылардың құқығын қорғау қызметтерінің сапа мен қауіпсіздікке деген талпынысын көрсетеді. Бір розеткаға бірнеше қуатты құрылғыны қосуға болмайтыны және сымдардың зақымданбауын қадағалау – энергетикалық инфрақұрылымның физикалық шектеулерін және желідегі артық жүктеменің электр өрттеріне әкелетін қатерлі мүмкіндігін түсінуге шақырады. Құрылғыны қосулы күйде қалдырмау, ұйықтар немесе үйден шығар алдында міндетті түрде өшіру – техникаға деген саналы, рационалды және жауапты қарым-қатынастың әлеуметтік нормасын қалыптастырады. Газбен жылыту – тиімділігі жоғары жүйе болғанымен, көрінбейтін, сезілмейтін қауіп-қатерді де ала келеді. Газ құрылғыларына қатысты ережелер – адамның сезім мүшелерінің шектеулілігін және тәуекелді азайтудағы техникалық тексерудің абсолютті қажеттілігін көрсетеді. Газ құрылғыларының герметикалығын және тартуын үнемі тексеру – газдың ағып кетуі және жарылыс қаупінің алдын алудағы азаматтық міндет. Газдың иісі білінсе, жарық пен электр құралдарын қоспай, дереу газ қызметіне хабарласу – төтенше жағдайдағы жедел, саналы және ұйымшыл әрекеттің алгоритмін қалыптастырады.
Жалпы қауіпсіздік шаралары – төтенше жағдайларға дайындықтың инфрақұрылымдық, білім беру және оперативті деңгейлерін біріктіреді. Әр үйде өрт сөндіргіш құрал (өртсөндіргіш) және құм не су құйылған шелек болуы – әрбір шаңырақтың өзін-өзі қорғауға және алғашқы өртті сөндіруге дайын болуын талап етеді. Бұл – азаматтық қорғаныстың негізгі бірліктерінің жауапкершілігін көрсетеді. Балаларға отпен ойнауға, сіріңке немесе шам жақпауға үйрету – отқа деген қауіпті және құрметті жас ұрпақтың санасына сіңірудің ата-аналық және қоғамдық міндеті. Өрт шыққан жағдайда бірден 101 немесе 112 нөміріне хабарласу – мемлекеттік құтқару қызметтерінің басқарушылық және техникалық мүмкіндіктеріне сенім артудың және уақытты жоғалтпаудың мәнін көрсетеді.
– Адам табиғат апаттарға әсер ете алмайды. Алайда техногендік апаттарға жол берілмеу үшін адамның еңбегі, тәртіп пен нақты әрекет қажет. Техникалық ақаулардың, бір қателіктің немесе қауіпсіздік ережелерін елемеудің салдары тым ауыр өкінішке орай.
Осыған орай, Созақ ауданының Шу, Тасты және Жуантөбе ауылдарында қыс маусымында тұрмыстық қауіпсіздікті күшейту мақсатындағы профилактикалық іс-шаралар жүргізіліп, бұл Мемлекет басшысының азаматтардың қауіпсіздігін, өмір сүру сапасын және қолайлы ортаны қамтамасыз етуге бағытталған бастамаларының жергілікті жердегі сөзсіз орындалуының көрінісіне айналуда. Тұрғындарға өрт қауіпсіздігі талаптары мен улы газдан уланудың алдын алу бойынша ақпараттандырылып, мемлекеттің әлеуметтік қамқорлығының ең өзекті және өмірлік маңыздылығы аясында түсіндірме жұмыстары жүргізілуде. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету және төтенше жағдайлардың алдын алу мақсатында тұрғын үйлер мен кәсіпкерлік нысандарды қамтыған кешенді шараға аудан әкімінің орынбасары Қалдыбек Оразов, , аудандық төтенше жағдайлар бөлімінің басшысы, азаматтық қорғау подполковнигі Қанат Ақбаев, ТЖ бөлімінің қызметкерлері, полиция өкілдері, газ инспекциясы, «QazaqGazAimaq», «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС мамандары және ерікті жастар бірлесіп қатысты.
Өрт пен улы газ қаупі – тек ТЖ бөлімінің ғана емес, газ, электр желілерінің және құқық қорғау органдарының бірлескен жауапкершілігі екені рас. Шара барысында тұрғын үйлер араланып, оларға өрт қауіпсіздігі талаптары мен улы газдан уланудың алдын алу бойынша кешенді ттүсіндірме жұмыстары жүргізілді. Іс-шара аясында 45 кемшілік анықталып, оларды жою жөнінде тұрғындарға нұсқамалық тапсырмалар берілді.
Аталмыш шараның аудан әкімінің орынбасарының бақылауымен өтуі – жергілікті өзін-өзі басқару ұйымдарының азаматтық қорғау саласындағы координациялық және басқарушылық рөлін айқындайды. Ерікті жастар шараға белсенді қатысып, мемлекеттік органдардың қызметін ақпараттық қолдаудан бөлек, азаматтардың өзінің қауіпсіздігіне және қоғамдық өмірге деген жауапкершілігін нығайтуға үлес қосты. Бұл – профилактикалық мәдениетті қалыптастырудың тиімді әдісі.
Созақ ауданындағы қысқы профилактикалық іс-шараның Шу, Тасты және Жуантөбе ауылдарында табысты жалғасуы – Мемлекет басшысының қауіпсіздікке және халықтың әл-ауқатына бағытталған саясатының жергілікті деңгейдегі пәрменді іске асуын көрсетеді. Мемлекеттік органдардың, ЖӨБ-нің және коммуналдық қызмет көрсететін ұйымдардың біртұтас жұмысы – аудан тұрғындарын тұрмыстық қауіп-қатерлерден тиімді қорғауға және азаматтық қорғаудың тұрақты жүйесін қалыптастыруға негіз болады. Жұмыстардың үздіксіз жалғасуы – Созақ ауданының қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі принципиалды ұстанымын білдіреді.